Organizm człowieka może poprawnie funkcjonować, gdy temperatura wewnętrzna pozostaje w pewnym, dość wąskim zakresie ok. 37± 1°C. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest możliwe dzięki mechanizmom termoregulacyjnym dostosowującym ilości ciepła usuwanego do ilości ciepła wytwarzanego w ustroju i zyskiwanego z otoczenia. Jeżeli termiczne warunki otoczenia i/lub poziom metabolizmu w związku z wykonywaną pracą powodują tak duże obciążenie cieplne organizmu, że mechanizmy termoregulacji stają się niewydolne konieczne jest podjęcie radykalnych działań zmniejszających to obciążenie, gdyż ich zaniechanie może skutkować gwałtownym wzrostem temperatury wewnętrznej ciała. Akceptowalny poziom temperatury wewnętrznej to 38°C, dalszy wzrost jest bardzo niebezpieczny, zwiększa ryzyko udaru cieplnego, a nawet zgonu.
Gdy będącymi do dyspozycji działaniami o charakterze technicznym nie można zmniejszyć obciążenia termicznego wynikającego z warunków mikroklimatycznych (np. wówczas, gdy zainstalowanie systemów klimatyzacji w dużych halach produkcyjnych będzie ekonomicznie
i ekologicznie nieefektywne, albo podczas prac wykonywanych na zewnątrz) konieczne jest zmniejszenie tempa metabolizmu pracownika. Należy więc obniżyć ciężkość pracy zastępując ciężkie zadania lekkimi, skracając czas pracy i/lub wprowadzając odpowiednie przerwy (zdecydowanie niewystarczająca jest jedna obowiązkowa przerwa w pracy wynosząca 15 minut jeżeli czas pracy przekracza 6 godzin). Postulat zastąpienia ciężkich zadań lekkimi zmusza do przeanalizowania sposobu wykonywania czynności i wszędzie, gdzie jest to możliwe, ich zmechanizowanie i/lub zmniejszenie ciężaru używanych narzędzi. Należy również przeanalizować harmonogram pracy i opracować nowy, wg którego najcięższe zadania będą zaplanowane na chłodniejszą porę dnia. Warto również rozważyć przesunięcie rozpoczynania pracy na wcześniejsze godziny, a nawet wprowadzenie pracy zmianowej. Można wprowadzić „sjestę”, aby uniknąć pracy w porze szczytowych temperatur. Zmniejszenie tempa metabolizmu można również osiągnąć poprzez rezygnację z akordu i zezwolenie na pracę w swobodnym tempie. Akord, czyli system wynagrodzenia, w którym płaca uzależniona jest od ilości wykonanej pracy, skłania do utrzymywania wysokiego tempa pracy, lub wydłużania czasu pracy nawet gdy warunki mikroklimatu na to nie pozwalają, co może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pracownika. Wprowadzenie dodatkowych, obowiązkowych przerw, których długość i częstotliwość jest dostosowana do warunków mikroklimatycznych
i ciężkości pracy zmniejsza tendencję do spędzania czasu na nieplanowanych przerwach. Jednak należy poinformować pracowników, że wówczas gdy poczują, że jest im za gorąco lub czują się niekomfortowo mogą w dowolnym momencie zrobić przerwę lub zmienić wykonywane zadanie.
Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że w warunkach obciążenia gorącem spada wydajność pracy. Spada wydajność nie tylko wysiłku fizycznego, ale i umysłowego. Stąd też jeżeli jakieś zadanie zespół pracowników musi realizować w określonym czasie, trzeba przewidzieć koniczność zwiększenia liczebności zespołu. Należy przy tym pamiętać, że każdy dodatkowy pracownik musi być zaaklimatyzowany do nowych warunków. Za zaaklimatyzowanego pracownika uważa się takiego, który pracę o podobnej intensywności w analogicznych warunkach mikroklimatycznych wykonywał w ciągu minionych 2 tygodni. Pracownik, który dotychczas wykonywał tylko lekką pracę w pomieszczeniach, nawet w gorącym środowisku, nie ma poziomu aklimatyzacji potrzebnego do pracy na zewnątrz z dodatkowym obciążeniem cieplnym ze słońca lub do wykonywania cięższej pracy fizycznej w takim samym gorącym środowisku jak w pomieszczeniu.
Wszystkie omówione wyżej rozwiązania organizacyjne powinny być przygotowane
z wyprzedzeniem i uzgodnione z załogą. Konieczne jest ich wdrożone wraz z nadejściem fali upałów już pierwszego dnia skokowego wzrostu temperatury. Jednocześnie trzeba mieć
na uwadze to, że na początku fali upałów praktycznie wszystkich charakteryzuje brak aklimatyzacji, co powinno być uwzględniane przy planowaniu cyklów pracy i odpoczynku.
Planując pracę w warunkach ekspozycji na wysoką temperaturę trzeba mieć na uwadze to,
że pracownicy w wieku powyżej 50 lat są bardziej podatni na stres cieplny podczas pracy, gdyż procesy termoregulacyjne nie są u nich tak samo wydajne jak u osób młodszych. Wynika stąd konieczność przeanalizowania składu zespołów wykonujących określone zadania w wysokiej temperaturze.
Zachęcamy do konsultacji z Naszymi ekspertami, w celu zaplanowania organizacji pracy i wdrożenia odpowiednich środków zmniejszających występowanie obciążenia cieplnego w pracy podczas fal upałów.