Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera w Łodzi przygotował dla Państwa wytyczne dla pracodawców, pracowników i służb związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy. Wśród pracowników narażonych na pyły drewna jest znaczny odsetek osób starszych, w przypadku których zmiana zawodu jest szczególnie trudna, w związku z czym należy dążyć do zmniejszenia narażenia na pyły drewna na obecnych stanowiskach pracy.
Pyły drewna powstają jako produkt uboczny we wszystkich procesach technologicznych związanych z pozyskiwaniem, obróbką i przerobem drewna oraz przy pracach związanych z wykorzystaniem różnych jego form (np.: płyt drewnopochodnych, sklejek, płyt pilśniowych). Pozyskiwanie i obróbka drewna, które mają miejsce w takich gałęziach gospodarki jak: przemysł tartaczny (przetwórstwo drzew w tartakach oraz otrzymywanie wielkowymiarowego surowca – tarcicy), przetwórstwo drzewne (w tym: produkcja wyrobów drewnianych np.: stolarki budowlanej, mebli, płyt, palet, sklejek, wyrobów stolarskich, opakowań drewnianych, zapałek) oraz przemysł papierniczy (produkcja papieru, tektury i celulozy), traktowane są jako branże przemysłu szczególnie niebezpieczne, z uwagi na liczne zagrożenia związane z występowaniem czynników szkodliwych, spośród których jednym z istotniejszych jest narażenie na pyły drewna. Procesami, podczas których dochodzi do emisji największych ilości pyłów są głównie: cięcie, frezowanie, struganie, wiercenie, toczenie i szlifowanie – czyli wszystkie procesy obróbki surowca, zwłaszcza z użyciem narzędzi wysokoobrotowych. Stężenie pyłów drewna na stanowiskach pracy uwarunkowane jest różnymi czynnikami, m.in.: rodzajem wykonywanych prac, sposobem obróbki materiału, rodzajem i klasą stosowanych maszyn i urządzeń, rodzajem i wilgotnością drewna (im bardziej suche, tym bardziej pyłotwórcze).
Celem wytycznych jest kompleksowe omówienie zagadnień związanych z narażeniem zawodowym na pyły drewna, skutkami zdrowotnymi tego narażenia oraz najważniejszymi aspektami prawnymi z punktu widzenia pracodawcy i służb kontrolnych.
W 2022 r. w Zakładzie Bezpieczeństwa Chemicznego Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dra J. Nofera w Łodzi, w ramach realizacji zadania finansowanego przez Narodowy Program Zdrowia 2021–2025 (NPZ), dotyczącego podejmowania inicjatyw na rzecz profilaktyki chorób zawodowych i związanych z pracą oraz wzmocnienia zdrowia pracujących, przeprowadzono pomiary w celu oceny ekspozycji osób zatrudnionych w zakładach pracy należących do szeroko rozumianego przemysłu drzewnego.
W europejskim rejestrze chorób zawodowych związanych z narażeniem na pyły drewna wymieniono: astmę, zewnętrzne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, raka nosa i jamy nosowej, kontaktowe zapalenie skóry, pokrzywkę kontaktową, kontaktowe drażniące zapalenie skóry oraz alergiczną rinopatię (EFBWW 2010). W warunkach zawodowych narażenie na pyły drewna następuje głównie drogą inhalacyjną. Pochłanianie wdychanych cząstek oraz efekty zdrowotne zależą od obszaru dróg oddechowych, w którym zostaną one zdeponowane. Najbardziej pyłotwórczymi procesami są wszelkie czynności wykonywane z zastosowaniem narzędzi, zwłaszcza wysokoobrotowych czy posiadających kilka krawędzi skrawających. Dodatkowo na poziom emisji pyłów w zakładach drzewnych wpływają parametry samego drewna, takie jak: jego rodzaj, twardość czy wilgotność.
Przypominamy, że ocena ryzyka zawodowego w odniesieniu do czynników biologicznych oraz chemicznych w środowisku pracy oraz przygotowanie zaleceń dla pracowników eksponowanych na te czynniki to jeden z możliwych tematów bezpłatnych konsultacji. Zgłoszenia do udziału w konsultacjach są nielimitowane, a także przyjmowane w trybie ciągłym. Oznacza to, że jeśli zakład pracy omawiał już swoje działania prozdrowotne z naszymi ekspertami wcześniej, a jest zainteresowany kontynuowaniem tej współpracy i kolejnymi konsultacjami, to oczywiście może się zgłosić ponownie. Szczegółowe informacje dotyczące zakresu aktualnie prowadzonych konsultacji, a także interaktywny formularz zgłoszeniowy, można znaleźć w zakładce Centrum Konsultacyjne.
Piśmiennictwo:
EFBWW (2010). Europejska Federacja Pracowników Budowlanych i Przemysłu Drzewnego (EFBWW) oraz Europejska Konfederacja Przemysłu Drzewnego (CEI-Bois) we współpracy z A. usl7Siena. Raport: Mniej pyłu. [dostęp: dostęp: 22.09.2020, http://www.efbww.eu publications-and-downloads/ reports-and-studies/less-dust/514-a PL.pdf].